Gered
van de dierproefnemers:
De gelukkige apen
Totdat
een Britse dokter zich met de zaak ging bemoeien, lijdde een groep primaten
een miserabel leven in een Chileens dierproefcentrum. Jonathan Brown
bezocht de apen in hun nieuwe thuis.
In het apenverblijf
is het een drukte van belang. Het verblijf zit vol met kapucijn aapjes,
een kleine en intelligente primatensoort die zich normaal bevindt in
de wouden van Centraal en Zuid Amerika. Het feit dat deze apen nu zo
overduidelijk van hun nieuwe verblijf en hun vrijheid genieten is niet
zo verwonderlijk, aangezien ze de afgelopen 20 jaar individueel opgesloten
zaten in kleine stalen kooien in een laboratorium in Chili. Voor de
meesten van hen waren de enige momenten waarop ze hun kooi mochten verlaten
de momenten waarop ze gebruikt werden in experimenten voor de farmaceutische
industrie.
Een aantal van hen
draagt nog duidelijk zichtbaar de littekens van hun verblijf in het
lab - lange sneden over de lengte van hun ribbenkast. Sommigen hebben
slechts vier weken geleden nog een operatie ondergaan. Maar allemaal
zijn ze nu bevrijd van dit leven dat weinig overeenkomsten had met het
leven dat de natuur eigenlijk voor hen in petto had.
De persoon die verantwoordelijk
is voor hun transformatie naar wat op een dag weer een bijna normaal
leven zou kunnen zijn is Dr. Alison Cronin, de directrice van Monkey
World, het apen opvangcentrum in Frome Valley in Dorset. In een triomfantelijke
culiminatie van een 18-maanden durend project - de grootste reddingsoperatie
ooit ondernomen voor niet-menselijke primaten - heeft deze in Californië
geboren wetenschapper alle 88 apen veilig naar Engeland gebracht om
daar aan hun lange revalidatieproces te beginnen.
De dieren landden
vorige week op het vliegveld van Bournemouth na een vlucht van 18 uur
aan boord van een Chileens vliegtuig. Deze lange vlucht vond plaats
na maanden van voorbereidingen en onderhandelingen, en nu, na zoveel
jaren gevangenschap, is aan Dr. Cronin de taak om deze apen zich weer
daadwerkelijk als apen te laten voelen.
De bevrijding heeft
een sterke persoonlijke dimensie voor Cronin. Monkey World werd in 1987
opgericht op de plek van een voormalige varkenshouderij door Jim Cronin,
haar inmiddels overleden man. Nu kent deze plek een internationale wetenschappelijke
reputatie, trekt jaarlijks 500.000 bezoekers en telt het grootste aantal
chimpansees buiten Afrika.
Maar afgelopen jaar
overleed Jim Cronin aan kanker op een leeftijd van 55 jaar. Zijn vrouw
stelt dat ze er nooit aan heeft gedacht het project op te geven waar
ze samen met haar man zo hard aan heeft gewerkt in de afgelopen 15 jaar.
Vandaar ook dat ze ondanks haar rouw per sé door wou gaan met
de operatie in Chili.
"Ik
werkte al met apen voordat ik Jim had ontmoet maar we deelden een passie.
Om mijn man op zo'n jonge leeftijd te verliezen was een tragedie en
zeer onverwacht, maar ik zag geen reden om hiermee meteen ook mijn werk
te verliezen. Soms lijkt het ook makkelijker om jezelf in je werk te
storten in plaats van je persoonlijke problemen te confronteren,"
aldus Alison Cronin.
Dr. Cronin weigert om, publiekelijk tenminste, het gebruik van apen
in wetenschappelijk onderzoek af te keuren, en geeft ze zelfs credit
omdat ze besloten een beroep te doen op de expertise van haar en haar
collega's nadat ze het besluit hadden genomen om te stoppen met hun
experimenten.
"Voor
hen was euthanasie de makkelijkste uitweg geweest... Maar ze wilden
proberen om de apen nog iets van een goed leven te geven,"
zegt ze.
Maar ook
al wil Cronin geen uitspraken doen over vivisectie, wil ze wel duidelijk
maken in wat voor omstandigheden apen gehouden worden - niet alleen
in andere landen maar ook in Engeland zelf. "Ik heb veel plekken
bezocht en dit lab in Chili was grauw en zeer gedateerd. De apen zaten
vast in kooien van één bij één, waar ze
individueel opgesloten zaten. Toen we ze voor het eerst bezochten, begonnen
de apen te schreeuwen. Als ze een mens zien betekent dat namelijk vaak
dat er iets vervelends met ze gaat gebeuren."
De jaren van gevangenschap
hebben dan ook hun tol gehad op de apen, zowel fysiek als mentaal.
"Hun staarten, die zouden moeten functioneren als een vijfde
ledemaat, wat essentieel is voor een dier dat het grootste deel van
zijn leven heen en weer slingert aan de takken van bomen, waren vrijwel
overbodig geworden. Bij allen waren de spieren verkwijnd. Verder hadden
ze ook totaal geen ruimtelijk inzicht meer, en misten ze in het begin
van hun verblijf in Monkey World vaak de takken en vielen ze op de grond."
Maar hun instinct
om te klimmen was zo sterk dat, binnen 24 uur, de meesten deze lang
vergeten eigenschap weer onder de knie hadden. Ook al zal hun spierkracht
weer terugkeren, hun psychologische problemen zijn moeilijker te behandelen.
"Zij
die lang in het lab gezeten hebben zijn geïnstitutionaliseerd,
en een aantal van de jonge aapjes hebben diepe emotionele littekens.
Omdat we niet met ze kunnen praten, is het onmogelijk vast te stellen
of ze klinisch depressief zijn. Maar aan hoe hun gedrag zich vergelijkt
met dat van apen in het wild, kunnen we afleiden in wat voor toestand
ze verkeren."
Sommigen zijn zo
gewend aan het leven in een kooi, dat ze in het begin zelfs weigerden
eruit te komen, een toonden ze typische kenmerken van ruimtevrees. Anderen
bleven simpelweg rondjes draaien of met hun hoofd ergens tegenaan slaan.
De meest beschadigde apen rukten zelfs hun eigen lijf kapot.
Maar na
een periode van geduldige begeleiding zijn de medewerkers van Monkey
World blij met de rappe vooruitgang die de apen gemaakt hebben, en binnenkort
mogen ze dan ook het buitenverblijf betreden dat hun thuis zal worden.
"Deze apen hebben nog nooit de wind op hun gezicht gevoeld
of de zon op hun rug, of de zachte grond onder hun voeten. Ze weten
niet hoe het voelt om insecten of vlinders te vangen. Dit is een welzijnsoefening
om deze 88 apen die nog nooit het daglicht hebben gezien van een schone
en goede leefomgeving te voorzien," aldus Dr. Cronin.