SCHOKKEND: APENEXPORT UIT VIETNAM

De Britse organisatie BUAV ging in 2005 undercover in Vietnam om apenfokkerijen onder de loep te nemen. Een jaar lang foto-grafeerden, filmden en beschreven onderzoekers de misstanden die ze tegenkwamen in de jungle van Vietnam. Gevolg werd het vernietigende rapport Monkey Business. Tijd om de inhoud aan de wereld voor te leggen.

"Nog één keer zoeken de verschrikte apenogen naar de be-schermende handen van zijn moeder. Zijn moeder schreeuwt machteloos naar de boze wezens die haar zoon wegrukken uit de natuur. Het deert hen niet. De jonge makaak wordt meegenomen en opgesloten in een kille, betonnen bunker. Zojuist speelde het kleine aapje nog vrolijk en onbezorgd met de bladeren van het Vietnamese oerwoud, nu bieden de roestige spijlen van zijn ge-vangenis het enige vertier. Zijn vrijheid sterft opgesloten, zijn onschuld wordt gruwelijk bestraft. Maar het wordt erger. Zodra hij wat ouder is, grijpen mensenklauwen hem uit zijn hok en duisternis verzwelgt zijn wereld. Wanneer hij een paar duizend kilometer verder wakker wordt, ligt hij vastgebonden op een tafel. Gemaskerde mannen staren hem onderzoekend aan. Er verdwijnen spuiten in zijn armpje, dag in dag uit. Keer op keer doet het hem pijn. Pijn die hij niet begrijpt. Pijn die hij nooit kan begrijpen. Pijn die zijn lichaam uitput in naam van zogenaamde wetenschap. Het aapje kent de belangen van wetenschap niet. Hij verlangt alleen terug naar de jungle die ooit zijn thuis was. De testen eisen uiteindelijk hun tol. Het uitgeputte lijfje is kapot. De jonge aap sterft opgesloten, eenzaam en onschuldig."

Werkelijkheid

Het klinkt als een horror, maar het is niets anders dan de keiharde realiteit. Het is jaarlijks het troosteloze lot van talloze apen wereldwijd. Dat bewijst het nieuwste onderzoeksresultaat van de British Union for the Abolition of Vivisection (BUAV). BUAV is de grootste organisatie ter wereld die zich verzet tegen dierproeven. Medewerkers van BUAV hebben tussen 2005 en 2006 een jaar lang diepteonderzoek verricht in Vietnam. Ze namen hierbij foto- en video-opnames en beschreven de aard en de omvang van de wreedheid die gepaard gaat met apenhandel. Het rapport Monkey Business dat uit hun onderzoek voortvloeide laat zien dat er op grote schaal apenfokkerijen zijn die onder schrijnende omstandigheden primaten fokken voor de proefdierindustrie. Vooral de leefomgeving van apen bij fokkerij Nafovanny in Vietnam was hartverscheurend en toonde eens te meer aan dat de experimenten met dieren voorgoed gestopt moeten worden. De beelden bewezen eens te meer dat de proefdierindustrie een prominente plek verdient op de zwartste bladzijde die de geschiedenis van onze menselijke beschaving kent.

Handel

Over Nafovanny zo meer. Eerst een blik op de wereldwijde apenhandel. De internationale handel in primaten is Big Business: elk jaar worden duizenden primaten weggerukt uit de wildernis of gefokt in gevangenschap en voor grof geld verhandeld vanuit landen als Mauritius, China, Israël en Vietnam. Van daaruit worden ze naar laboratoria, verspreid over de hele wereld, gevlogen. Deze handel bezorgt de primaten enorme stress en pijn. Voor de duidelijkheid: dit zijn dezelfde primaten die ook al zo onnodig veel te lijden hebben doordat hun leefomgeving in rap tempo verdwijnt, ze gewild zijn in de exotische dierenhandel en er een uitdijende markt is voor hun bush-meat. In 2004 publiceerde de New Scientist een wereldwijd onderzoek waarin werd geconcludeerd dat er niet genoeg primaten werden gefokt voor wetenschappelijk onderzoek terwijl er grote behoefte was. De grootste schaarste heerste vooral in Groot-Brittannië en de Europese Unie. Dit stelde een aantal onderzoekscentra in Groot-Brittannië voor een dilemma. Aangezien dit land al eerder een verbod op het gebruik van in het wild gevangen primaten had ingesteld, moesten de onderzoekscentra - waaronder Huntington Life Sciences- op zoek naar nieuwe bronnen. Ze bleken snel gevonden: fokkerijen in landen als China, Mauritius en Vietnam, notoir op het gebied van dierenwelzijn, stonden te popelen om hun primaten te verkopen.

Makaak

Meer dan de helft van de apen die in 2005 in Groot-Brittannië voor meer dan vierduizend experimenten werden gebruikt kwam vervolgens van buiten de Europese Unie (EU). De meeste waren gefokt, soms afkomstig van in het wild gevangen ouders. Recente cijfers toonden aan dat de EU ongeveer tienduizend primaten gebruikte voor onderzoeksdoeleinden. Het overgrote deel van de experimenten werd verricht op ‘apen uit de Oude Wereld’, zoals makaken. Achtduizend makaken om precies te zijn. Tachtig procent van deze dieren kwam van buiten de EU. Het transport van primaten naar de diverse laboratoria zorgde voor enorm veel stress en leed bij de dieren. Ook gebeurde het regelmatig dat de dieren de reis niet overleefden. Nog verontrustender: de apen werden gefokt en gehuisvest op een manier die nooit geaccepteerd zou worden binnen de Europese Unie. Maar zodra de dieren buiten de EU werden gefokt, bleek hun welzijn ineens niet meer relevant. Na de fokperiode vertrokken de apen in kleine kratten (van ongeveer 30 cm x 50 cm x 65 cm) voor een veertig uur durende reis over land en door de lucht naar hun duivelse bestemming.

Nafovanny

Terug naar Nafovanny. Deze fokkerij exporteerde inmiddels honderden primaten naar Groot-Brittannië nadat ze in 1999 een vergunning kreeg van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Nafovanny klopt zichzelf op de borst met reclameteksten als: “fokkerij met capaciteit voor meer dan 30.000 primaten”. En dat allemaal in twee fokkerijen in de buurt van de hoofdstad Ho Chi Minhstad. Toch schijnt dit momenteel niet de hebzucht van de fokkers te bevredigen. Er zijn namelijk plannen om een nieuwe fokkerij te beginnen in Cambodja. Volgens Nafovanny “het land waar de makaken geboren en gevonden worden, ideaal om te voldoen aan de vraag van de onderzoekscentra”.Nafovanny heeft inmiddels al “innig” contact met twee zusterfokkerijen nabij de Cambodjaanse grens. Deze fokkerijen bevoorraden regelmatig de ‘grote broers’ bij Ho Chi Minhstad, zo toonde BUAV aan. De conditie van deze fokkerijen bleek verschrikkelijk en er stond bovendien niets over deze fokkerijen vermeld in de papieren van Nafovanny. De Britse overheid wist niks van het bestaan van deze fokkerijen.Toen de Britse overheid Nafovanny als importeur van primaten een vergunning gaf, stelde het als voorwaarde dat het bedrijf aan de richtlijnen van de Internationale Primaten Sociëteit zou voldoen. Hierin staan regels over de huishouding en de behandeling van primaten. Resultaat? Nafovanny had lak aan de eisen. Het bedrijf overschrijdt regels omtrent voeding, zoging en huishouding. Ter aanvulling: de zusterfokkerijen doen überhaupt nauwelijks iets aan de welzijnsregels die door Groot-Brittannië en de Internationale gemeenschap zijn bepaald.

Misstanden

BUAV stelde zijn verzamelde materiaal ter beschikking aan Dr. Stephen Brend, werkzaam bij de Orang Oetanstichting. Hij gaf een onafhankelijk oordeel over de omstandigheden die BUAV aantrof bij Nafovanny en haar zusterfokkerijen. “De grote schaal van deze fokkerij is alarmerend. Het doet denken aan de legbatterij zoals je die bij kippen ziet. Deze faciliteit is gebouwd om jaarlijks honderden, zo niet duizenden makaken aan te leveren. De kwantiteit krijgt hier overduidelijk de voorkeur boven kwaliteit en welzijn.” Binnen in Nafovanny trof BUAV een kamer aan die was ingericht met rijen kleine metalen kooien die op de grond stonden. Hierin zaten moedermakaken met hun pasgeboren baby’s. Deze geïsoleerde kooien noemde het bedrijf moederschap- of kliniekooien. Ze bleven drie weken in de kooien. Zodra de jonge apen van het zogen af waren, gingen ze nog eens terug voor vier weken. De kooien waren bijna onmogelijk om schoon te maken met alle hygiënische gevolgen van dien. De locatie van de kooien -op de grond- moet beangstigend zijn geweest aangezien het instinct van de apen is omhoog te vluchten. De expert zei:“Deze kooien zijn verschrikkelijk: klein, bij de grond en kaal." Er is geen enkel comfort voor de apen. Ze halen de moeders en baby’s weg bij mannen om de nieuwgeborenen te beschermen. Ze vervolgens in veel te kleine kooien stoppen die beroerd schoon te maken zijn, is wel een hele slechte manier om dit doel te bereiken. Je kon de angst van hun gezichten aflezen.” De grootste kooien, bedoeld voor het fokken, waren gemaakt van beton en gaas. Er was geen mogelijk voor de primaten om over te lopen naar een andere kooi of om ze makkelijk te pakken. De enige mogelijkheid om de hokken schoon te maken, was om ze schoon te spuiten met aap en al. Erg stressvol voor de makaken, maar ook nog eens zeer schadelijk voor hun gezondheid.Keer op keer vond BUAV kooi die in verwaarloosde toestand verkeerden, vaak was het metaal roestig of gebroken. De expert zei: “Veel kooien zagen er verwaarloosd uit met hun roestig, gebroken metaalwerk. Het is zeer waarschijnlijk dat de apen gewond raken door het gebroken metaal of dat ze infectie krijgen door de slechte hygiëne. Ook tetanus door de verroeste, verouderde kooien is niet ondenkbaar.”Vastzitten in een kooi is een hele stressvolle ervaring voor een aap. De kooien zouden zo zijn moeten ingericht dat agressiviteit onder de apen voorkomen werd. Niet bij Nafovanny. Gevolg: geregeld gevechten met verschrikkelijke verwondingen en zelfs de dood als gevolg. Net als bij de bio-industrie voor voedsel moesten de vrouwen vaker baren dan eigenlijk goed is voor hun nageslacht. Ook de vrouwtjes die niet geschikt zijn voor het moederschap moesten geforceerd blijven baren. Dit leidde tot een hoog sterftecijfer onder de pasgeborenen. De expert zei:“Agressiviteit onder naburige mannetjes komt voor als ze elkaar kunnen zien tussen het gaas door. Ze raken dan gefixeerd op het mannetje naast hen. Door continu dreigende gebaren te maken raken de beesten gestresst en gewond. Soms vliegen ze zelfs de mannetjes om zich heen aan.”Zogende primaten werden bij hun moeder weggehaald zonder dat ze de kritische zes maanden waren gepasseerd. Dit terwijl Nafovanny richtlijnen had ondertekend waarin wordt gezegd dat de baby’s minimaal ene jaar bij hun moeder mogen blijven. De jonge makaken liepen hierdoor sociale stoornissen op. De expert zei:“Het bedrijf heeft hiermee duidelijk de bedoeling de primaten ‘gegroepeerd te produceren’ dat wil zeggen: zwangere vrouwtjes bij elkaar, vrouwtjes met baby’s, vrouwtjes met jonge apen et cetera. Een zorgvuldig management zou ervoor zorgen dat de jongen bij de moeder kunnen blijven tot de geschikte leeftijd is bereikt.”

De geheime bevoorradingsfokkerijen

De meest verschrikkelijke omstandigheden troffen we aan bij de zusterfokkerijen. Hier zaten de apen in oude, kleine kooien in twee verdiepingen met niets om de verveling te verdrijven. En de Britse overheid wist helemaal niet van het bestaan van deze kleine fokkerijen. En ze staan nergens in de documentatie van Nafovanny. De apen in deze fokkerijen zagen er meer verwaarloosd uit dan bij Nafovanny. Maar opmerkelijker was het gedrag van deze apen: ze waren veel angstiger voor menselijk contact dan hun soortgenoten in de grote fokkerij. Ook zaten er helemaal geen zwangere vrouwtjes in de fokkerij! Het vermoeden rees dat deze dieren uit het wild gevangen waren. De expert zei: “Ik twijfel aan de bedoelingen en het management van dit bedrijf." Het brengt het welzijn van de primaten erg in gevaar. Hoog stressniveau, agressie onder apen en wonden door beten of gebroken metaalwerk lijken hier aan de orde van de dag. De Britse overheid was niet op de hoogte van deze kleine zusterfokkerijen. De hoop is dat dit onderzoek ervoor zorgt dat de Britten Nafovanny onder handen neemt. Desalniettemin zijn fokkerijen zoals Nafovanny een begin van een leven lang lijden. Onoverkomelijk wanneer intelligente, gevoelige wezens als wegwerpgereedschap worden gebruikt in onderzoek. Experimenten met primaten zijn immoreel en moet absoluut stoppen.

Aanbevelingen

Het is niet mogelijk apen als gereedschap voor onderzoek te gebruiken zonder dat deze dieren onverdedigbaar veel stress, pijn en leed ervaren. Eerder onderzoek van BUAV toonde dit al aan. Nu laat BUAV met Monkey Business wederom zien dat het leven van een primaat bestemd voor onderzoek een leven vol ellende is. Het lijkt er ook nog eens op dat de handel in primaten niet kan bestaan zonder grote aantallen apen uit het wilde te halen. BUAV heeft een drietal aanbevelingen om de wreedheden bij Nafovanny te beëindigen:

1: STOP ALLE EXPERIMENTEN OP PRIMATEN
Alleen een complete stopzetting van de proeven op primaten zal het lijden kunnen beëindigen. Zolang er vraag is, blijven plekken als Nafovanny bestaan. Europa heeft de macht om deze experimenten stop te zetten.

2: TREK DE IMPORTVERGUNNING VAN NAFOVANNY IN
Dit zou een sterk signaal af geven aan de rest van de wereld. Het zou aangeven dat Groot-Brittannië bereid is op te treden als er bewijs ligt voor verschrikkelijke fokomstandigheden.

3: STEL EEN VERBOD OP IMPORT UIT LAND WAAR OOK EEN INHEEMSE POPULATIE LEEFT
Hiermee wordt heel simpel voorkomen dat apen uit het wild gevangen kunnen worden voor deze lucratieve handel.